Ngày Thế giới phòng chống lao (24/3) hàng năm nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về những ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh lao tới sức khoẻ con người, kinh tế và xã hội; đồng thời thúc đẩy nỗ lực chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu.
Chủ đề của ngày thế giới Phòng chống Lao năm nay trên toàn cầu là “Việt Nam cam kết, đầu tư, hành động để chấm dứt bệnh Lao“
Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, theo báo cáo của tổ chức Y tế thế giới bệnh lao vẫn đang tiếp tục là một trong các vấn đề nghiêm trọng, gánh nặng về sức khỏe cộng đồng và đứng trong top 10 những bệnh có nhiều người mắc và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 trong các bệnh nhiễm trùng trên toàn cầu. Để tăng cường tuyên truyền đến người dân nhằm nâng cao sự hiểu biết của cộng đồng về bệnh lao và công tác phòng chống lao, giảm mặc cảm kỳ thị đối với bệnh lao và kêu gọi các cấp chính quyền, ngành y tế cũng như các ban ngành đoàn thể tích cực tham gia và ủng hộ hoạt động phòng chống bệnh lao; tăng cường khả năng tiếp cận các phương tiện truyền thông của người bệnh lao (đặc biệt người bệnh lao nghèo); giảm mặc cảm kỳ thị với bệnh lao;giúp cho việc tiếp cận sử dụng tốt nhất dịch vụ phát hiện, chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao do ngành y tế cung cấp, tăng cường công tác phát hiện bệnh lao đặc biệt là Lao trẻ em, Lao kháng thuốc, Lao/HIV; đẩy mạnh hợp tác trong nước và quốc tế trong phát hiện, xây dựng và triển khai các công cụ can thiệp và chiến lược mới, cũng như trong nghiên cứu về Lao và bệnh phổi.
Bệnh lao là bệnh nhiễm trùng mãn tính do vi trùng lao gây ra và không phải lao lực do ăn uống kém động vất vả mà đây chỉ là các yếu tố thuận lợi trong nhiễm lao và phát triển trở thành bệnh lao. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp (người lành hít phải các bọt có chứa vi khuẩn lao do người bệnh ho khạc bắn ra ). Bệnh không di truyền. Bệnh lao có thể phòng và chữa khỏi nếu được phát hiện sớm và chữa đúng cách.
*Đối tượng dễ mắc bệnh lao:
– Người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân lao phổi;
– Người nhiễm HIV
– Người mắc bệnh mạn tính: Đái tháo đường, loét dạ dày, tá tràng…
– Người sử dụng thuốc giảm miễn dịch kéo dài.
– Người nghiện ma túy, nghiện rượu, thuốc lá.
* Mỗi người chúng ta khi có các triệu chứng như sau phải đến ngay cơ sở y tế để khám và xét nghiệm kịp thời:
– Ho khạc đờm kéo dài trên 02 tuần
– Người mệt mỏi, ăn uống kém, gày sút cân
– Sốt nhẹ về chiều
– Đau ngực, đôi khi khó thở
– Ho ra máu
Khi có những biểu hiện như trên cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám bệnh, chụp phim X quang phổi làm xét nghiệm đờm để phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời khi có mắc bệnh lao.
Muốn chữa bệnh lao có kết quả tốt cần phải: Thực hiện đúng hướng dẫn của thày thuốc chuyên khoa. Điều trị có kiểm soát trực tiếp, dùng thuốc đúng, đủ liều lượng thuốc, đủ thời gian điều trị, có theo dõi đánh giá kết quả điều trị. Tác hại của việc điều trị không đúng không tuân thủ các hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa là làm vi khuẩn lao kháng thuốc và bị mắc thể lao nặng hơn, khó chữa hơn, tỷ lệ điều trị thành công thấp dễ tử vong, tốn kém về kinh tế đó là mắc bệnh lao đa kháng thuốc và đây là nguồn lây rất nguy hiểm cho cộng đồng.
*Cách phòng chống bệnh lao:
– Để phòng chống bệnh lao có hiệu quả, ngay tháng đầu sau sinh, tất cả trẻ đều phải tiêm phòng vắc-xin BCG nhằm giúp ngăn ngừa mắc bệnh Lao;
– Mọi người khi ho kéo dài hơn 02 tuần cần đi khám, xét nghiệm đờm, chụp X.quang phổi để phát hiện bệnh lao;
– Bị bệnh lao phải điều trị càng sớm càng tốt, tránh lây lan cho những người trong gia đình và người xung quanh. Bên cạnh đó, bệnh nhân lao không được khạc nhổ bừa bãi, tốt nhất đeo khẩu trang liên tục trong 02 tháng đầu điều trị. Cần phơi chăn, chiếu, vật dụng của bệnh nhân lao ra nắng mỗi ngày;
– Giữ vệ sinh môi trường, nhà ở thông thoáng, rèn luyện nâng cao sức khoẻ, đảm bảo dinh dưỡng hợp lý;
– Phát hiện sớm người mắc bệnh Lao điều trị kịp thời và đúng phác đồ để không còn khả năng lây bệnh cho người khác.
*Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh bị lao phổi:
Cần chú ý đảm bảo chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân để thúc đẩy quá trình hồi phục, nâng cao tổng trạng cho người bệnh. Bệnh nhân lao thường ăn ít, ăn không ngon nên cần nấu ăn hợp khẩu vị; động viên người bệnh ăn nhiều. Cần có chế độ ăn uống riêng cho người bệnh lao phổi.
– Năng lượng: Nhu cầu năng lượng của bệnh nhân lao tăng lên do mắc bệnh. Thường năng lượng từ khẩu phần ăn tăng từ 20-30% để duy trì trọng lượng cơ thể.
– Protein: Protein rất quan trọng để ngăn ngừa sự lãng phí năng lượng dự trữ trong cơ thể
– Các vi chất dinh dưỡng: Bổ sung các loại vitamin và khoáng chất, vượt 50 – 150% lượng thức ăn khuyến nghị hàng ngày của người bình thường
– Cho người bệnh ăn những thực phẩm giàu đạm, calo, rau quả; tăng cường các loại thức uống, nước ép.
– Trong khi điều trị bằng thuốc, người bệnh lao phổi hay bị phản ứng phụ là chán ăn. Vì vậy nhiều bữa ăn nhỏ đa dạng các món là cần thiết, ưu tiên những món bệnh nhân thích.
* Các lưu ý khác khi chăm sóc bệnh nhân lao phổi tại nhà:
– Nghỉ ngơi: Ngủ đủ mang lại hiệu quả nghỉ ngơi tốt nhất. Thời gian ngủ lý tưởng của bệnh nhân lao phổi là trưa ngủ 1-2 tiếng, tối ngủ 7-8 tiếng.
– Cần phải cho bệnh nhân tắm giặt và vệ sinh cá nhân sạch sẽ, thay quần áo mỗi ngày. Có thể hỗ trợ nếu người bệnh không làm được nhưng cần đeo khẩu trang cẩn thận để tránh lây nhiễm.
– Khi đã vào giai đoạn ổn định, có thể thực hiện những hoạt động nhẹ nhàng như tập thể dục, đọc sách, đi dạo nhưng tránh nơi đông người./.
Cao Thị Thảo – Khoa YTCC