Do ảnh hưởng các yếu tố của thời tiết, sự chủ quan, lơ là trong công tác phòng chống bệnh của người dân nên dịch sốt xuất huyết (SXH) ở khu vực Cư Jut trong nhiều năm qua có nhiều diễn biến phức tạp. Tuy nhiên, với sự chủ động của TTYT và sự tham gia tích cực của chính quyền các địa phương nên dịch bệnh (SXH) luôn được kiểm soát, góp phần hạn chế số ca tử vong, bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Năm 2019, khu vực Cư Jut được xem như đỉnh điểm của dịch SXH khi có tới 1.090 ca mắc cao nhất tỉnh (Đắk Nông cũ). Nguyên nhân được xác định là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết nắng mưa đan xen là môi trường thuận lợi để muỗi vằn phát triển. Ngoài điều kiện khí hậu nắng nóng, mưa nhiều, công tác vệ sinh môi trường chưa tốt, ngoài ra còn có nguyên nhân là do ý thức của người dân còn chủ quan, lơ là trong công tác phòng chống dịch bệnh, nhất là việc huy động cộng đồng, nhân lực cho các hoạt động diệt bọ gậy, phun hóa chất tại nhiều nơi còn nhiều khó khăn, dẫn đến việc xử lý ổ dịch còn chưa triệt để, khiến dịch diễn biến phức tạp, kéo dài.
Bác sĩ CKI Nguyễn Văn Vinh, Giám đốc Trung tâm TTYT khu vực cho biết, hằng năm Trung tâm đã xây dựng các phương án chủ động phòng dịch SXH nhằm giảm các trường hợp mắc và hạn chế đến mức thấp nhất các tử vong. Theo đó, Trung tâm đã tiến hành điều tra, xác minh dịch tễ về ca mắc, giám sát véc-tơ truyền bệnh tại địa phương ghi nhận ca bệnh, đồng thời triển khai công tác diệt lăng quăng, bọ gậy và phun hóa chất diệt muỗi tại các hộ gia đình. Đồng thời, tăng cường tập huấn, nâng cao năng lực giám sát, chẩn đoán, điều trị; giám sát phát hiện sớm, xử lý kịp thời các ca bệnh, ổ dịch; truy vết, điều tra, quản lý ca bệnh, không để dịch bệnh lây lan ra cộng đồng; các cơ sở điều trị tổ chức tốt việc phân luồng, thu dung, cấp cứu, cách ly, chẩn đoán, chăm sóc và điều trị hiệu quả các ca bệnh, tránh lây nhiễm chéo, hạn chế thấp nhất tử vong.
SXH không còn là bệnh phát triển theo chu kỳ mà năm nào cũng có. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường gia tăng vào mùa mưa, khoảng tháng 7 đến tháng 9. Bệnh thường xảy ra ở các nước nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, bệnh lưu hành rộng rãi kể cả thành thị và nông thôn. Bệnh thường xảy ra tập trung chủ yếu vào mùa mưa. Virut Dengue thuộc chi Flavivirus gồm 4 týp được ký hiệu lần lượt là D1, D2, D3, D4. Cả 4 týp đều có thể gây bệnh và chúng thường luân phiên gây nên các vụ dịch. 4 týp này không có miễn dịch chéo nên khi người bệnh mắc 1 trong 4 týp vẫn có khả năng bị lại do các týp khác gây ra. Trung gian truyền bệnh SXH là muỗi aedes hay còn gọi là muỗi vằn. Muỗi vằn sau khi đốt, hút máu người bệnh sốt xuất huyết hoặc người bệnh mang virut Dengue nhưng không biểu hiện triệu chứng (người lành mang bệnh), rồi sau đó đốt người khỏe mạnh sẽ đưa virut vào cơ thể người khỏe mạnh qua vết đốt đó.
Trong thời gian tới, để chủ động phòng chống dịch bệnh, giảm số ca tử vong do sốt xuất huyết, Trung tâm đang tập trung đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức của cộng đồng và thay đổi hành vi trong công tác phòng, chống dịch bệnh sốt xuất huyết tại địa phương. Trong đó, sẽ đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền đến cộng đồng về các kiến thức cơ bản của bệnh và vận động người dân thực hiện diệt lăng quăng, bọ gậy tại các hộ gia đình, cơ quan, xí nghiệp và vệ sinh môi trường. Bên cạnh đó, Trung tâm chỉ đạo Khoa KSBT phối hợp trạm y tế các xã với các ban ngành đoàn thể chủ động triển khai giám sát chặt chẽ việc xử lý triệt để ổ dịch sốt xuất huyết tại địa phương. Tổ chức hàng tuần vệ sinh môi trường, phun hóa chất tại các hộ gia đình thuộc khu vực ổ dịch. Đảm bảo phun hóa chất đúng kỹ thuật, đánh giá chỉ số véc tơ trước và sau phun để có chỉ định phun cụ thể. Xác định khu vực có nguy cơ cao để tổ chức phun hóa chất diện rộng.
“Nguy hiểm của SXH là nhiều người thấy sốt nhưng không xét nghiệm, tự mua thuốc giảm sốt về uống, tự ý truyền nước, khi nặng mới tới bệnh viện. Tuy nhiên, đây là căn bệnh nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong nếu ở ngày thứ 3-7 của bệnh bị thoát huyết tương dẫn đến sốc, hoặc xuất huyết nặng kèm tình trạng sốc, suy đa phủ tạng và đông máu nội mạch… nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời. Trong quá trình chăm sóc người bệnh tại nhà, cần lưu ý chế độ dinh dưỡng bởi lúc này chức năng gan bị ảnh hưởng có thể khiến bệnh nhân ăn không ngon miệng. Người bệnh nên chia nhỏ các bữa ăn, ưu tiên cách chế biến mềm, lỏng để dễ hấp thu và quan trọng cần bổ sung đủ nước giúp làm mát cơ thể như oresol, nước dừa, nước hoa quả…Để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, không để sốt xuất huyết lây lan thành dịch trong cộng đồng, hơn ai hết mỗi người dân phải nêu cao ý thức tự giác phòng chống dịch bệnh, tuyệt đối không lơ là chủ quan trước những diễn biến phức tạp của dịch bệnh hiện nay. Người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp diệt lăng quăng, bọ gậy tại hộ gia đình và nơi sinh sống với phương châm “không có lăng quăng, không có sốt xuất huyết” nhằm tiêu diệt tác nhân gây bệnh”
Để phòng bệnh cho bản thân, gia đình và cộng đồng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau:
– Đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không đẻ trứng;
– Diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn;
– Bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai;
– Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt;
– Phối hợp với ngành y tế khi phun hóa chất phòng, chống dịch;
– Khi sốt đến ngay cơ sở y tế để khám, không tự điều trị tại nhà.
Cao Thảo